Mustafa TOMBULOĞLU
(Yörtürk Kültür ve Sanat Dergisi/ Mart-Nisan 2008)
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Aralık 2007’de gerçekleştirdiği Türkmenistan ziyaretinin ardından, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov’un Türkiye ziyareti, iki ülke ilişkilerinde beklenen gelişmelerin hayata geçirilmesi anlamında önemli mihenk taşları olarak değerlendiriliyor.
Ziyaret sırasında yapılan görüşmelerde, ulaştırma, iletişim, ekonomi, enerji, tekstil, sanayi, inşaat ve sosyo-kültürel alanlarda ikili işbirliğini geliştirmenin yolları ele alınırken, bölgesel/uluslararası sorunlar ve çözüm yolları üzerinde de duruldu.
Her iki ülke siyasi çevrelerinde ve basın-yayın organlarında, Berdimuhammedov’un ziyareti, Türkmen-Türk dostluğunu güçlendirme yolunda atılan önemli bir adım olarak değerlendirilirken, ülke liderleri tarafından da, Türkmenistan ile Türkiye’nin birbirini dost ve güvenilir ortaklar olarak gördükleri ve gelecekte de işbirliğinin geliştirilmesinin amaçlandığı hususları vurgulanmıştır.
İki Cumhurbaşkanı, Türkiye ile Türkmenistan arasındaki yakın ilişkiler temelinde, iki halkın tarihten gelen kardeşlik bağları, ortak dil ve kültürünün bulunduğuna değinirken, bu temelin iki ülke ilişkilerinin barış ve istikrar doğrultusunda gelecek dönemde gelişmesinde önemli bir etken oluşturduğu kaydedilmiştir.
Görüşmelerde, iki ülke arasında ticari ve ekonomik işbirliğinin tüm alanlarda derinleştirilmesi ve çeşitlendirilmesi tartışılırken, ayrıca çeşitli alanlardaki mevcut Türk-Türkmen işbirliğinin daha dinamik bir mahiyet kazanabilmesi için gerekli potansiyelin bulunduğu vurgusunda bulunulmuştur. Diğer taraftan, iki ülke halklarının yararına hizmet eden güçlü bir işbirliğinin, iki kardeş ülke arasındaki ilişkilerde öncelikli hedef teşkil ettiği konusunda hemfikir olan devlet başkanları, ikili ekonomik ve ticari ilişkilerin durumu ve geleceği konusunda, karşılıklı fayda temelinde bu ilişkilerin uzun vadeli ve istikrarlı şekilde oluşması için çaba göstereceklerini teyit etmişlerdir.
Ortak ilgi uyandıran enerji konusuyla tekstil, ulaştırma, haberleşme, turizm, inşaat ve bankacılık alanlarında işbirliğini geliştirme imkanları da değerlendirilmiş, gelecekte söz konusu alanlarda ortak işletmelerin ve üretim tesislerinin kurulmasının teşvik edilmesi hususunda mutabakata varılmıştır.
Bu çerçevede, iki cumhurbaşkanının her iki ülke topraklarındaki Türk ve Türkmen yatırımcıları ile şirket faaliyetlerine, ülkelerindeki yasalar ve ikili sözleşmeler doğrultusunda gerekli desteği sağlayacakları konusunda mutabakata varmaları, iki ülke yatırımcıları açısından geleceğe yönelik umutların işaretleri olarak kaydedildi.
Ziyaret çerçevesinde, BM tüzüğünün ilkeleri ve amaçları, uluslararası hukukun genel kabul gören normları doğrultusunda ikili ve çok yönlü işbirliğini güçlendirme yolunda iyi niyet mesajları verilirken, tarafların gelecekte de üst düzey dahil çeşitli düzeylerde temas içinde olacakları ve karşılıklı ziyaret yapacakları belirtildi.
Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Çankaya Köşkü’nde düzenlenen ortak basın toplantısında, Türkmenistan ile Türkiye’nin bölge ve dünya barışı, güvenliği ve istikrarının pekiştirilmesinden yana olduklarının ve iki ülkenin uluslararası terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve günümüzün diğer tehlikelerine karşı etkin şekilde mücadele ettiklerinin altını çizdiler.
Ankara ve Aşkabat’ın ticari ve siyasi ilişkisi, Türkmenistan’ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından her yıl ilerleme kaydetti. Bu bağlamda Berdimuhammedov’un bu girişiminin, Ankara ile Aşkabat arasında geleceğe yönelik ikili ilişkilere önemli bir ivme kazandıracağı değerlendiriliyor. Türkmenistan’da demokratik kurumların gelişmesi, insan hakları ve özgürlüklerinin uygulanması yönündeki çabaların yanı sıra, işbirliğine açık, barış yanlısı politikaları başarıyla uygulayan Berdimuhammedov liderliğinde dünyaya açılan, komşuları ve uluslararası ilişkilerini saygın bir düzeye getiren Türkmenistan’ın Türkiye ile işbirliği olanaklarını artıracağı düşünülüyor.